DỰ ÁN LUẬT CẢNH SÁT CƠ ĐỘNG: RÀ SOÁT TÍNH HỢP HIẾN, HỢP PHÁP, ĐẢM BẢO THỐNG NHẤT VỚI HỆ THỐNG PHÁP LUẬT

Sáng 15/2, tại Nhà Quốc hội, thực hiện chương trình Phiên họp thứ 8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Cảnh sát cơ động. Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành nội dung làm việc.

Toàn cảnh Phiên họp

Đề nghị UBTVQH cho bổ sung 03 điều, chỉnh sửa nội dung và kỹ thuật lập pháp 21 điều

Báo cáo tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về dự án Luật Cảnh sát cơ động. Thực hiện sự chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh (UBQPAN))đã tổ chức khảo sát, chủ trì, phối hợp với Ban soạn thảo dự án Luật và các cơ quan hữu quan nghiên cứu chỉnh lý dự thảo Luật.

Về vị trí, chức năng của Cảnh sát cơ động, nhiều ý kiến đề nghị bỏ cụm từ “chuyên trách”; làm rõ hơn tính đặc thù của CSCĐ, bổ sung chức năng đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật của CSCĐ cho phù hợp với Luật Công an nhân dân và thực tiễn thực hiện nhiệm vụ.

Tiếp thu ý kiến các vị ĐBQH, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho bỏ cụm từ “chuyên trách”. Đối với các ý kiến khác, qua nghiên cứu, Thường trực UBQPAN thấy rằng, dự thảo Luật Chính phủ trình quy định khái quát về chức năng của CSCĐ không nhắc lại các nội dung đã có trong Luật Công an nhân dân là phù hợp. Do đó, đề nghị UBTVQH cho giữ nguyên các nội dung này.

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc quy định CSCĐ là “lực lượng vũ trang nhân dân” và làm rõ hơn tính vũ trang của lực lượng CSCĐ. Về nội dung này, Thường trực UBQPAN cho rằng, Lực lượng CSCĐ thuộc Công an nhân dân; dự thảo Luật Chính phủ trình quy định CSCĐ là “lực lượng vũ trang nhân dân” cũng thống nhất với khoản 1 Điều 3 của Luật Cảnh sát biển Việt Nam, khoản 1 Điều 13 của Luật Biên phòng Việt Nam; đồng thời là căn cứ pháp lý để xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, xây dựng chế độ, chính sách, bảo đảm hoạt động và tạo điều kiện thuận lợi để CSCĐ hoàn thành tốt nhiệm vụ. Do vậy, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho giữ nguyên nội dung này.

Về nhiệm vụ của Cảnh sát cơ động, một số ý kiến đề nghị cân nhắc điểm đ khoản 2 vì không phải là nhiệm vụ thường xuyên, không mang tính đặc thù của CSCĐ. Trên cơ sở ý kiến của ĐBQH, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho giữ lại nhiệm vụ này và chỉnh lý như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý; đồng thời để bảo đảm chặt chẽ, đề nghị cho bổ sung Điều 12 về hoạt động tuần tra, kiểm soát bảo đảm an ninh, trật tự của CSCĐ trên cơ sở luật hóa một số quy định tại Thông tư số 58/2015/TT-BCA.

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc quy định “huấn luyện công tác phòng, chống khủng bố cho lực lượng chuyên trách và lực lượng bảo vệ thuộc các bộ, ngành, địa phương” tại khoản 3, vì không phải là nhiệm vụ chính của CSCĐ, không phù hợp với quy định của Luật Phòng, chống khủng bố. Trên cơ sở ý kiến ĐBQH, để chặt chẽ, rõ ràng hơn, Thường trực UBQPAN đã chỉnh lý khoản 3 như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý theo hướng CSCĐ chỉ tham gia huấn luyện các đối tượng này theo quy định của pháp luật.

Nhiều ý kiến đề nghị rà soát lại Điều này để tránh chồng chéo với nhiệm vụ của các lực lượng khác có liên quan, bảo đảm dễ thực hiện. Tiếp thu ý kiến của các vị ĐBQH, Thường trực UBQPAN đã chỉnh lý Điều này theo hướng chỉ quy định những nhiệm vụ mang tính đặc thù đang thực hiện ổn định của CSCĐ trên cơ sở kế thừa Pháp lệnh CSCĐ. Đối với công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự; phòng, chống khắc phục thảm họa, thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm, cứu nạn, cứu hộ… thì CSCĐ chỉ tham gia phối hợp hoặc hỗ trợ các lực lượng khác khi có yêu cầu.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn về tiếp thu, giải trình dự thảo Luật Cảnh sát cơ động

Về quyền hạn của Cảnh sát cơ động, một số ý kiến cho rằng, quyền hạn của CSCĐ quá rộng, đề nghị quy định cụ thể hơn để tránh chồng chéo với các lực lượng khác; quy định về trình tự, thủ tục thực hiện các quyền này để đảm bảo chặt chẽ, tránh lạm quyền.

Thường trực UBQPAN nhận thấy, quy định về quyền hạn của CSCĐ được xây dựng căn cứ vào các quy định của pháp luật có liên quan và cơ bản kế thừa quy định của Pháp lệnh hiện hành. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi nhiệm vụ, dự thảo Luật chỉ quy định các quyền hạn cần thiết nhằm bảo đảm cho CSCĐ hoàn thành tốt nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất được giao. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, Thường trực UBQPAN đã rà soát, chỉnh lý Điều này như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý để tránh chồng chéo, mâu thuẫn với nhiệm vụ, quyền hạn của các lực lượng khác và thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Về đề nghị quy định trình tự, thủ tục thực hiện các quyền của CSCĐ, Thường trực UBQPAN thấy rằng, nhiệm vụ, quyền hạn của CSCĐ liên quan đến nhiều luật như: Luật Công an nhân dân; Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản; Luật Phòng, chống khủng bố; Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật Hàng không dân dụng… Trong khi các luật này đã quy định hoặc giao cơ quan có thẩm quyền quy định về trình tự, thủ tục thực hiện một số hoạt động liên quan đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân. Do đó, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH không quy định lại các nội dung trên.

Về phối hợp giữa Cảnh sát cơ động với cơ quan, tổ chức, lực lượng chức năng có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ, một số ĐBQH băn khoăn về vai trò chủ trì, phối hợp giữa CSCĐ với các lực lượng khác trong các nhiệm vụ như đảm bảo an ninh, trật tự khu vực biên giới, chủ trì việc cứu hộ, cứu nạn trên biển… và đề nghị rà soát đối chiếu với các quy định của hệ thống pháp luật hiện hành bảo đảm tính thống nhất.

Trên cơ sở ý kiến ĐBQH, để bảo đảm chặt chẽ, rõ ràng và dễ thực hiện, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho chỉnh lý lại tên Điều này là “Phối hợp thực hiện nhiệm vụ của Cảnh sát cơ động”, chỉnh lý lại một số nội dung của Điều và bỏ khoản 5 như dự thảo tiếp thu, chỉnh lý.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh cũng cho biết, ngoài các nội dung cơ bản, trên cơ sở ý kiến ĐBQH và qua nghiên cứu, rà soát, Thường trực UBQPAN đã phối hợp với Ban soạn thảo và các cơ quan hữu quan liên quan thống nhất đề nghị UBTVQH cho bổ sung 03 điều (Điều 11, Điều 12 và Điều 13), bỏ Điều 2 về giải thích từ ngữ và chỉnh sửa nội dung và kỹ thuật lập pháp 21 điều như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý.

Rà soát tính hợp hiến hợp pháp, đảm bảo thống nhất với hệ thống pháp luật

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao UBQPAN đã phối hợp chặt chẽ với Ban soạn thảo và các cơ quan hữu quan có liên quan, tổ chức nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật Cảnh sát cơ động tương đối đầy đủ, toàn diện.

Về phương án hoàn thiện dự thảo, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, cần bám sát Nghị quyết số 40-NQ/TW ngày 8/11/2004 của Bộ Chính trị về nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác Công an trong tình hình mới. Nhấn mạnh, Nghị quyết số 40-NQ/TW ghi rõ: tăng cường lực lượng cảnh sát cơ động chống bạo loạn khủng bố, bố trí lực lượng này ở những địa bàn trọng điểm, với trang bị phù hợp và sự chỉ huy thống nhất, Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát toàn bộ dự án luật này đã đảm bảo được nguyên tắc và yêu cầu đề ra tại Nghị quyết.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần tiếp tục rà soát tính hợp hiến, hợp pháp, đảm bảo thống nhất với hệ thống pháp luật có liên quan trong thực hiện chức năng nhiệm vụ cảnh sát cơ động đặc biệt trong quá trình thực hiện biện pháp vũ trang của lực lượng cảnh sát cơ động. “Khi thực hiện các biện pháp vũ trang của lực lượng chức năng nói chung và lực lượng cảnh sát cơ động nói riêng sẽ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân, … trong đó có cả trong nước và quốc tế. Do đó, cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo tính thống nhất”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị nghiên cứu có điều khoản quy định về giải thích từ ngữ. Quy định này cần cụ thể, rõ ràng, đảm bảo Luật Cảnh sát cơ động sau khi ban hành có tính khả thi cao, phát huy hiệu quả trên thực tế.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu ý kiến

Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến các thành viên UBTVQH tán thành với nhiều nội dung được tiếp thu, chỉnh lý tại dự thảo Luật Cảnh sát cơ động. Nhiều ý kiến đề nghị, cần giữ điều khoản về giải thích từ ngữ. Trong đó, cân nhắc quy định rõ về biện pháp vũ trang, sử dụng biện pháp vũ trang. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, biện pháp vũ trang là biện pháp vô cùng quan trọng thuộc 1 trong 20 nhóm nhiệm vụ quyền hạn của công an nhân dân nói chung được quy định trong Luật công an nhân dân. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra, các luật có liên quan cũng chưa có quy định cụ thể về biện pháp vũ trang. Bên cạnh đó, các văn bản dưới luật cũng chưa quy định thế nào là biện pháp vũ trang, trong khi đó thì dự thảo luật quy định Cảnh sát cơ động là lực lượng nòng cốt thực hiện biện pháp vũ trang để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội,… "Biện pháp vũ trang rất quan trọng trong luật cảnh sát cơ động, tuy nhiên nội hàm lại không rõ. Cần cân nhắc, nên chăng có quy định cho rõ để các cơ quan có cơ sở yên tâm thực hiện nhiệm vụ và có tính ràng buộc phạm vi áp dụng trong thực hiện nhiệm vụ tránh sự lạm dụng nếu có,..", Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết.

Một số ý kiến khác cũng đề nghị, một số khái niệm khác trong chức năng, nhiệm vụ cần tiếp tục nghiên cứu rà soát và giải thích rõ. Về phối hợp giữa cảnh sát cơ động và cơ quan tổ chức, lực lượng chức năng có liên quan cần nhấn mạnh sự chỉ huy thống nhất, sự lãnh đạo tập trung và việc chủ trì phối hợp với các lực lượng khác trong các nhiệm vụ.

Nhấn mạnh việc thực hiện quyền hạn CSCĐ có liên quan nhiều đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị tiếp tục rà soát quy định cụ thể, thống nhất, rõ ràng hơn, bảo đảm khả thi, thuận lợi và tránh lạm quyền như trường hợp vào trụ sở cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan đại diện lãnh sự nước ngoài,…

Ngoài ra, đa số ý kiến phát biểu đồng tình với quy định về trách nhiệm của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động của Cảnh sát cơ động phù hợp với khả năng của địa phương và theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó Chủ tịch Quốc hội kết luận nội dung phiên họp

Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cho biết, UBTVQH đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của Thường trực UBQPAN đã phối hợp chặt chẽ với Ban soạn thảo dự án luật và các cơ quan hữu quan có liên quan, chủ động, tích cực làm việc có trách nhiệm cầu thị và đã tạo sự thống nhất, đồng thuận trong tổ chức nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội chỉnh lý dự thảo luật và dự thảo báo cáo giải trình, tiếp thu.

Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, cơ bản các ý kiến của UBTVQH tán thành với các nội dung tiếp thu chỉnh lý dự thảo Luật và dự thảo báo cáo giải trình tiếp thu chỉnh lý dự thảo. Theo đó, quá trình tiếp thu đã bám sát được Nghị quyết số 40-NQ/TW ngày 8/11/2004 của Bộ Chính trị, các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị về chiến lược an ninh quốc gia về xây dựng lực lượng công an nhân dân trong đó có ưu tiên xây dựng lực lượng cảnh sát cơ động tiến lên hiện đại và cũng đã nhấn mạnh nhiệm vụ chủ yếu là chống bạo loạn, chống khủng bố, đề cập sâu yêu cầu lãnh đạo tập trung và chỉ huy thống nhất và bước đầu rà soát tính hợp hiến hợp pháp của luật với các văn bản luật khác.

Về giải thích từ ngữ, cần phân tích làm rõ hơn lý do không quy định điều này và nên cân nhắc quy định rõ về biện pháp vũ trang, sử dụng biện pháp vũ trang và một số khái niệm khác mà các luật khác chưa quy định. Đây là nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau về nội hàm, UBTVQH đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra cần tổ chức xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học về khái niệm này cho tập trung, tổ chức hội thảo, tọa đàm làm rõ khái niệm này để đưa vào quy định trong luật đảm bảo tính chính xác. Ngoài ra, một số khái niệm khác trong chức năng, nhiệm vụ cần tiếp tục nghiên cứu rà soát và giải thích rõ.

Về vị trí, chức năng của cảnh sát cơ động, UBTVQH cơ bản nhất trí các nội dung tiếp thu, chỉnh lý. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu quy định bảo đảm tính khái quát, rõ ràng hơn, làm căn cứ quy định các nội dung khác của dự thảo luật.

Về các nhóm nhiệm vụ, quyền hạn, UBTVQH cho rằng,  trong 12 nhóm này mới chọn 3 vấn đề quy định cụ thể còn lại các quy định khác mà các luật khác đã quy định rõ thì không cần quy định lại nhưng cần rà soát cho cụ thể và nhiệm vụ của CSCĐ. Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, đây là một trong những nội dung quan trọng dự thảo luật được tiếp thu, chỉnh lý cơ bản rõ, nội dung giải trình có căn cứ. Tuy nhiên, đề nghị rà soát làm rõ hơn nhiệm vụ chủ trì phối hợp của CSCĐ trong thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định tránh chồng chéo với các lực lượng khác và cần phải điều chỉnh, viết lại Điều 8, Điều 10, Điều 12 cho gọn và rõ nhiệm vụ của CSCĐ.

Về quyền hạn của CSCĐ, UBTVQH cho rằng dự thảo đã dự kiến tiếp thu, chỉnh lý về quyền hạn CSCĐ thể hiện được quan điểm của đại biểu Quốc hội không chồng chéo về quyền hạn với lực lượng khác . Tuy nhiên, do thực hiện quyền hạn CSCĐ có liên quan nhiều đến hạn chế quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp, quyền về tài sản được pháp luật bảo hộ. Do đó, đề nghị tiếp tục rà soát quy định cụ thể, thống nhất, rõ ràng hơn, bảo đảm khả thi, thuận lợi và tránh lạm quyền.

Về phối hợp giữa CSCĐ và cơ quan tổ chức, lực lượng chức năng có liên quan, UBTVQH yêu cầu cần nhấn mạnh sự chỉ huy thống nhất, sự lãnh đạo tập trung và việc chủ trì phối hợp với các lực lượng khác trong các nhiệm vụ.

Về hỗ trợ từ ngân sách địa phương, quy định về trách nhiệm của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động của Cảnh sát cơ động phù hợp với khả năng của địa phương và theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cũng cho biết, ngoài các nội dung trên, UBTVQH cho ý kiến một số nội dung khác như chỉnh lý viết lại một số điều trong dự thảo Luật bảo đảm tính thống nhất cũng như bảo đảm kỹ thuật lập pháp. Sau phiên họp này, đề nghị Thường trực UBQPAN chủ trì phối hợp với ban soạn thảo, các cơ quan có liên quan tổng hợp tiếp thu đầy đủ các ý kiến của ủy viên UBTVQH hoàn chỉnh dự thảo luật, dự thảo báo cáo giải trình tiếp thu chỉnh lý trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV./.