Đánh giá tác động sâu sắc, toàn diện định hướng chính sách phát triển quỹ đất

Chiều 11.5, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 23, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Cần quy định cụ thể trong Luật về việc xây dựng và áp dụng bảng giá đất

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đã được triển khai nghiêm túc, đồng bộ, công khai, minh bạch, bảo đảm thực chất và hiệu quả với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, thu hút được sự quan tâm đông đảo của các tầng lớp Nhân dân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, trở thành cuộc sinh hoạt chính trị sâu rộng, sự kiện chính trị - pháp lý quan trọng. Các ý kiến tham gia của Nhân dân đều thể hiện sự quan tâm sâu sắc, tâm huyết, trách nhiệm. Đã có hơn 12 triệu lượt ý kiến góp ý đối với dự thảo Luật.

Dự thảo Luật Đất đai hoàn thiện gồm 16 chương, 247 điều, trong đó tăng 3 mục (mục 1 Chương VII; mục 1, 2 chương XVI), bổ sung mới 24 điều, bỏ 13 điều so với dự thảo lấy ý kiến Nhân dân.

Về bảng giá đất quy định tại Điều 155 dự thảo Luật, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết, có ý kiến đề nghị ban hành bảng giá hàng năm để bảo đảm giá đất phù hợp với nguyên tắc thị trường; có ý kiến quy định bảng giá đất ban hành hàng năm là khó thực hiện, đề nghị ban hành 2 năm 1 lần hoặc 5 năm 2 lần. Để bảo đảm quy định này có tính khả thi, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về chuyển tiếp thực hiện theo hướng tiếp tục sử dụng bảng giá đất hiện hành đến hết 31.12.2025, các địa phương có thời gian từ khi Luật có hiệu lực thi hành đến ngày 31.12.2025, đủ thời gian để xây dựng, ban hành bảng giá đất mới theo yêu cầu của Luật; đồng thời, việc ban hành bảng giá đất hàng năm tiếp theo được hướng dẫn cụ thể theo hướng những khu vực, loại đất có biến động thì mới phải cập nhật giá đất cho phù hợp với thị trường.

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đã được chỉnh lý trên cơ sở tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tư và ý kiến Nhân dân, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, về bảng giá đất, Ủy ban Kinh tế đề nghị quy định cụ thể trong Luật về việc xây dựng và áp dụng bảng giá đất vì đây là cấu thành của cơ chế xác định giá đất như Nghị quyết 18-NQ/TW đã nêu. Một số ý kiến đề nghị quy định rõ ràng, cụ thể trong dự thảo Luật về các phương pháp định giá đất và trường hợp áp dụng cụ thể để bảo đảm tính công khai, minh bạch trong định giá đất. Có ý kiến đề nghị thu hẹp các phương pháp định giá đất, cân nhắc ưu tiên sử dụng phương pháp hệ số điều chỉnh.

Bên cạnh đó, Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng, nghiên cứu chỉnh sửa quy định tại điểm i khoản 3 Điều 155 về bảng giá đất được dùng làm căn cứ tính giá trị quyền sử dụng đất để trả cho người tự nguyện trả lại đất cho Nhà nước theo hướng chặt chẽ hơn, bảo đảm không tạo kẽ hở trong chính sách để trục lợi; làm rõ quy định để xử lý giá đất giáp ranh khi xây dựng bảng giá đất.

Về phát triển quỹ đất (Chương VIII), đây là Chương mới của dự thảo Luật. Định hướng thiết kế các quy định về phát triển quỹ đất cho thấy tư duy mới về “Nhà nước đầu tư phát triển quỹ đất để đáp ứng cho nhu cầu sử dụng đất của các dự án đầu tư và các dự án tái định cư”. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá tác động đầy đủ, sâu sắc, toàn diện về định hướng chính sách về phát triển quỹ đất, bảo đảm tính hợp lý, tính khả thi và nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thể hiện rõ hơn các tiêu chí, quy trình giám sát việc xây dựng bảng giá đất

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng tình với các nội dung như Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế đã nêu; ghi nhận các cơ quan đã rất nỗ lực, trách nhiệm trong việc hoàn thiện dự án Luật, hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Năm tới.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao quá trình tổ chức lấy ý kiến Nhân dân, tiếp thu ý kiến Nhân dân về dự án Luật cũng như quá trình chỉnh lý, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tư và Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách.

Qua xem xét hồ sơ dự án Luật cho thấy, báo cáo tổng hợp ý kiến Nhân dân lên đến 577 trang, báo cáo tiếp thu ý kiến Nhân dân và ý kiến đại biểu Quốc hội 405 trang, tờ trình dự án Luật 35 trang, dự thảo Luật 170 trang, báo cáo thẩm tra đầy đủ của Ủy ban Kinh tế 62 trang. Nêu các con số này, Chủ tịch Quốc hội ghi nhận, các cơ quan đã có sự chuẩn bị công phu, mỗi lần chỉnh lý, hoàn thiện lại tiến bộ hơn, chất lượng dự thảo Luật đã vượt trội hơn nhiều so với lần trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tư.

Nhấn mạnh dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là dự luật khó, đồ sộ và được cử tri rất quan tâm, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị, trong Tờ trình của Chính phủ cần có cách thức đề cập đến việc phản hồi những ý kiến đóng góp của người dân một cách công khai, minh bạch, thể hiện được sự trân trọng đối với những góp ý của Nhân dân. 

Về các nội dung cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nêu quy định tại Khoản 1 Điều 155 dự thảo Luật quy định UBND cấp tỉnh quyết định ban hành bảng giá đất định kỳ hàng năm sau khi được HĐND cùng cấp thông qua. Thực tế hiện nay việc xây dựng bảng giá đất rất công phu và mất nhiều thời gian để thu thập thông tin, đánh giá. Nếu quy định như dự thảo Luật thì có khả thi và thực thi được không, hay sẽ tạo thêm nhiều thủ tục phức tạp? Đặt vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường đề nghị cân nhắc có nên áp dụng trong thời gian dài hơn hay không.

Ngoài ra, trong Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề cập vấn đề tăng cường cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát. Vì vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy cho rằng, các tiêu chí, quy trình để giám sát việc xây dựng bảng giá đất như thế nào cần được thể hiện rõ hơn trong dự thảo Luật.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, đây là dự án Luật rất quan trọng, là trọng tâm trong công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội Khóa XV. Vì vậy, cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng, tổng hợp và tiếp thu đầy đủ ý kiến của Nhân dân cũng như của các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội.

Để hồ sơ dự án Luật tiếp tục được hoàn thiện với chất lượng cao nhất, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội lưu ý, cần thể hiện sâu sắc nội dung Nghị quyết số 18-NQ/TW, chỉ đưa vào luật những vấn đề đúng và phù hợp, đã chín, đã rõ, đã được thực tiễn chứng minh. Cùng với đó, cần tiếp tục rà soát, xem xét kỹ lưỡng quy định về điều kiện giao đất, cho thuê đất; nguyên tắc, phương pháp định giá đất; chính sách bồi thường tái định cư khi thu hồi đất, bảo đảm chặt chẽ, phù hợp với đặc thù của từng vùng miền, không để ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của người có đất bị thu hồi…

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, các cơ quan hữu quan khẩn trương nghiên cứu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan thẩm tra để hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Năm.